کودکان پس از شش ماهگی، دندان های شیری خواهند داشت که در سن ۶ یا ۷ سالگی شروع به ریزش می‌کنند. پس از آن دندان های ثانویه و دائمی آن‌ها شروع به رشد می‌کنند. درست است که دندان های شیری جایگزین خواهند داشت، اما عدم توجه به بهداشت دهان و دندانپزشکی اطفال، در شکل‌گیری دندان های اصلی تاثیر منفی می‌گذارد و موجب درد و ناراحتی کودک خواهد شد.
دندانپزشکی اطفال با افراد بزرگسال تفاوت‌هایی دارد که سبب جداسازی این دو رشته از یکدیگر شده است. اگر شما از آن دسته از والدین هستید که تصور می‌کنید دندانپزشکی کودکان و بزرگسالان تفاوتی با یکدیگر ندارند و فرزندان خود را جهت معالجه نزد متخصصان اطفال نمی‌برید، مطالب این نوشته را از دست ندهید.
اهمیت مراجعه به دندانپزشکی اطفال
حضور در محیط مطب‌های دندانپزشکی حتی برای خیلی از بزرگسالان ترسناک است. بنابراین نباید از کودکان انتظار داشته باشیم که آرام و خونسرد بر یونیت دندانپزشکی قرار بگیرند و به تمام توصیه‌های پزشک گوش بدهند. به‌همین جهت دندانپزشک اطفال می‌داند که چگونه کودکان را معاینه و معالجه کند که موجب ناراحتی و گریه آن‌ها نشود. به‌علاوه مطب دندانپزشکی اطفال با تجهیزات و وسایل مختلفی تزئین شده است که فضا را برای بچه‌ها جذاب می‌کند و کمتر باعث ترس آن‌ها خواهد شد.
والدین نباید به این خاطر که دندان های شیری کودک دائمی نیستند، نسبت به مراقبت از آن‌ها بی‌توجهی کنند. زیرا خرابی دندان های شیری موجب ایجاد ناراحتی لثه و شکل‌گیری نادرست و نامتقارن دندان های دائمی خواهد شد. اهمیت توجه به بهداشت دهان و دندان باید از همان سال‌های ابتدایی زندگی به فرد آموزش داده شود. در مطب دندانپزشکی اطفال این گونه آموزش‌ها نیز در اختیار کودکان و خانواده‌های آن‌ها قرار می‌گیرد.
مشکلات رایجی که برای دندان کودکان روی می‌دهد
خوشبختانه بسیاری از مشکلاتی که در دندان کودکان رخ می‌دهد و به خاطر آن به دندانپزشکی اطفال مراجعه می‌شود، زیاد جدی نیستند و به‌آسانی درمان می‌شوند. مهم‌ترین مسئله به غیر از درمان و تشخیص به موقع در خصوص بیماری‌های دهان و دندان، آموزش صحیح به کودکان است که توسط والدین و پزشک انجام می‌شود. اما برخی از مشکلات رایج را در ادامه برای شما توضیح می‌دهیم که با اطلاع از آن‌ها در این زمینه دچار مشکل نشوید.
پوسیدگی دندان در کودکان
پوسیدگی دندان مهم‌ترین عامل نابودی دندان در کودکی و بزرگسالی است. البته مینای دندان های شیری به نسبت نوع دائمی دوام و استحکام کمتری دارند. در نتیجه، بسیار سریع‌تر از دندان دائمی پوسیده خواهند شد. به همین دلیل در صورتی که جهت کنترل و درمان پوسیدگی از دندانپزشکی اطفال کمک گرفته نشود، کودک دچار درد و ناراحتی خواهد شد.
ناراحتی‌های لثه در اطفال
تشکیل پلاک و باکتری روی لثه، موجب خونریزی و عفونت در لثه‌ها می‌شود و حتی در صورت سلامت دندان ها، موجب لق شدن آن‌ها خواهد شد. بنابراین در صورتی که متوجه شدید فرزند شما لثه‌های متورمی دارد، حتماً به دندانپزشکی اطفال مراجعه کنید که درمان مناسب توسط پزشک مربوطه انجام شود.
مکیدن انگشت در کودکان و مشکلات دندان
ممکن است که مکیدن انگشت برای والدین یک رفتار عادی و کودکانه قلمداد شود که پس از سن مشخصی از بین می‌رود و اهمیت خاصی ندارد، در صورتی که این رفتار فشار زیادی به دندان‌های کودک وارد می‌کند و آن‌ها را به سمت جلو متمایل خواهد کرد. به همین دلیل در صورت ادامه این رفتار ممکن است که کودک به ارتودنسی نیاز پیدا کند.
البته هنگام تذکر به کودک باید مد‌نظر داشته باشید که او این عمل را به شکل ناخواسته انجام می‌دهد. اگر با وجود تلاش فراوان همچنان در بازداری کودک خود دچار مشکل شدید، از توصیه‌های یک متخصص دندانپزشکی اطفال کمک بگیرید.
درمان‌هایی که در دندانپزشکی اطفال انجام می‌شود
در دندانپزشکی کودکان علاوه بر مواردی که جهت مراقبت از دهان و دندان صورت می‌گیرد، برخی مراقبت‌های بهداشتی نیز برای اطفال انجام می‌شود که در ادامه آن‌ها را توضیح می‌دهیم.
- انجام معاینات منظم برای مادر و کودک، جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان و تجویز فلورایدتراپی و تغذیه و رژیم غذایی
- ارائه مشاوره در خصوص عادات کودک همانند پستانک و مکیدن انگشت شصت
- انجام ارتودنسی کودکان و ارزیابی و درمان زودهنگام جهت اصلاح رشد دندان ها
- تشخیص بیماری‌هایی همچون دیابت، نقص مادرزادی قلب، آسم، تب یونجه و اختلالاتی همچون کمبود توجه و بیش‌فعالی در کودکان
- مدیریت و درمان بیماری‌های لثه همچون فرنولاهای کوتاه، زخم‌های مختلف و بیماری‌های پریودنتال کودکان
- انجام مراقبت‌های ویژه از دندان های آسیب‌دیده
فلورایدتراپی چیست؟
فلوراید نام ماده‌ای است که با ترکیبات خاص خود از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. این ماده با تقویت مینا که لایه محافظتی دندان است، از نفوذ باکتری‌ها به لایه‌های زیرین جلوگیری می‌کند. فلوراید به طور طبیعی در مواد غذایی وجود دارد و بهترین راه جذب آن از طریق آب آشامیدنی است، اما در برخی از مناطق آب آشامیدنی، فلوراید کافی و مورد‌نیاز دندان را ندارد. به همین جهت فلورایدتراپی باید حتماً انجام شود.
در دندانپزشکی اطفال فلورایدتراپی از دو سالگی شروع می‌شود. در صورتی که کودک هیچ‌گونه پوسیدگی نداشته باشد، سالی دو مرتبه و در صورت پوسیدگی، سالی چهار مرتبه فلورایدتراپی انجام می‌شود. این روش درمانی تا هفت سالگی و ورود کودک به مدرسه باید ادامه پیدا کند. البته در آن زمان دهان‌شویه مناسب جایگزین فلورایدتراپی می‌شود.
در این روش درمانی، پزشک استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید را تجویز می‌کند که مسلماً باید با کمک والدین انجام شود. البته در مواردی نیز فلوراید موضعی با غلظت فراوان برای کودک تجویز می‌شود که به بی‌حسی و تزریق آمپول نیازی ندارد.
ارتودنسی کودکان
این روش درمانی از سن ۷ سالگی قابل انجام است. در این سنین به این دلیل که استخوان فک هنوز کاملاً شکل نگرفته است، درمان برخی ناهنجاری‌های دهان و دندان همچون شلوغی و کجی دندان ها ساده‌تر خواهد بود. در ارتودنسی هدف این است که ردیف دندان های بالا و پایین در شرایط مناسبی نسبت به یکدیگر قرار گیرند. خوشبختانه در دندانپزشکی اطفال در این سنین تمامی ناهنجاری‌های فک توسط ارتودنسی برطرف خواهد شد و نیازی به انجام عمل جراحی نیست.
تفاوت ارتودنسی اطفال و بزرگسالان
در علم دندانپزشکی اطفال، ارتودنسی یک روش پیشگیرانه است و به رفع عادات بد و مشکلاتی که در آینده موجب بروز مسائل جدی‌تری می‌شوند، منجر خواهد شد. در بزرگسالی به دلیل شکل‌گیری ساختار عصبی و عضلانی فک، شخص درد بیشتری را تحمل خواهد کرد.
کشیدن دندان اطفال
در دندانپزشکی اطفال، به غیر از پوسیدگی دندانعوامل دیگری نیز ممکن است پزشک را مجبور به کشیدن دندان کودک کند. زمانی که کودک به سن مشخصی می‌رسد، ریشه دندان های شیری کم کم از بین می‌روند که دندان های دائمی رشد پیدا کنند. در صورتی که دندان های شیری به هر دلیلی، در موقع مناسب از لثه جدا نشوند، دندان های دائمی در محلی که فشار فیزیکی کمتری وجود داشته باشد، رشد می‌کنند یا حتی ممکن است که رشد آن‌ها متوقف شود.
جهت جلوگیری از رشد نامتعارف و کج دندان های دائمی لازم است که دندان های شیری که قصد ترک دهان کودک را ندارند، کشیده شوند. در برخی موارد هنگام انجام ارتودنسی کودکان نیز نیاز است که پزشک برخی از دندان های اضافی را بکشد.
پیشگیری از آسیب‌دیدگی دندان در کودکان
در سنین پایین، آموزش نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری عادات مثبت زندگی فرد دارد. تا قبل از سه سالگی یا حتی کمی بعد، مسواک‌زدن با کمک والدین انجام می‌شود، اما زمانی که کودک آموخت که خود به تنهایی لباس بپوشد و امور نظافتی را انجام دهد، باید به تنهایی مسواک بزند. برخی از نکات بهداشتی همچون شستشوی دهان پس از هر وعده غذایی، استفاده کمتر از نوشابه‌های گازدار یا استفاده از نی هنگام نوشیدن و‌غیره نیز باید در منزل و مدرسه یا حتی دندانپزشکی اطفال به کودکان آموزش داده شود.
به طور کل توجه به بهداشت دهان و دندان کودکان اهمیت فراوانی دارد و باعث می‌شود که آن‌ها در بزرگسالی لبخندی زیبا داشته باشند. ضمن اینکه بسیاری از مشکلات فک و دندان در کودکی درمان آسان‌تری خواهد داشت. با وجود اینکه مشکلات دندانپزشکی اطفال اغلب چندان جدی نیستند، اما باید به موقع تشخیص داده شوند.
این مسائل شامل پوسیدگی، ناراحتی‌های لثه، مکیدن انگشت، عدم ریزش به موقع دندان های شیری و‌غیره است که به وسیله فلورایدتراپی، کشیدن دندان، ارتودنسی و آموزش روش‌های پیشگیرانه قابل درمان است. توجه داشته باشید که متخصصان دندانپزشکی اطفال برای این شغل آموزش‌های لازم را دیده‌اند و مطب این پزشکان با روحیات کودکان سازگاری بیشتری دارد. بنابراین لازم است که جهت درمان بیماری‌های دهان و دندان در اطفال به متخصصان مربوط به همین حوزه مراجعه کنید.